1 нче сыйныфта әдәби уку дәресенә технологик карта

Тема. [къ], [к] авазлары, К, к хәрефләре

Дәреснең максаты
[къ], [к] авазлары, К, к хәрефләре белән таныштыру;  сүз модельләре нигезендә [къ], [к] авазларын дөрес әйтергә өйрәтү;  басма текстны орфоэпик нормаларга туры китереп уку күнекмәләрен үстерү;  туган якка карата кызыксыну хисләре уяту.
Планлаштырылга

н нәтиҗәләр
Укучылар [къ], [к] авазларын дөрес әйтергә, әлеге авазларга характеристика бирергә өйрәнәләр; басма текстны дөрес итеп укуга ирешәләр; үз туган ягың белән горурлану хисе кичерәләр.
Дәреснең тибы
Яңа белемнәрне ачу дәресе
Ресурслар
Мияссарова И. Х., Гарифуллина Ф. Ш., Шәмсетдинова Р. Р. Әлифба: татар телендә башлангыч гомуми белем бирү мәктәбенең 1 нче сыйныфы өчен дәреслек. – Казан: Мәгариф – Вакыт, 2011. – 56 – 57 бит. Мияссарова И. Х., Гарифуллина Ф. Ш., Шәмсетдинова Р. Р. Әлифба. Методик кулланма. – Казан: Мәгариф – Вакыт , 2011. – 38 – 40 бит. Дәрескә презентация, рәсемле әлифба, кояш, болыт рәсемнәре.
Дәрес этаплары

Укытучы

эшчәнлеге

Укучы

эшчәнлеге

УУГ

I.

Мотивация.

Максат.
Уку ч ы л а р белән дәрескә уңай атмосфера тудыру.
Көтелгән

нәтиҗә
. Дәрескә кызыксыну уяна. Сыйныфта уңай атмосфера тудыра, шигырь укый: Елмаеп карагыз дөньяга, Рәхәт бит яшәве, шулаймы?! Елмаеп яшәсәң көн саен, Укырга, уйларга бик җайлы. Хәерле көн, укучылар! Бер- беребезгә карап елмаегыз әле, бүген дәресебездә кунаклар бар - аларга да елмаю бүләк итик. Б ез г ә уңышлы көн т ел ә п кояшта елмаеп тора. Укучылар елмаялар
Коммуникатив:
у к у п р о ц е с с ы н о е ш т ы р у ; ү з хисләреңне б е л д е р ү һ ә м бәяләү.
I I .

Б е л е м н ә р н е

актуальләштерү.

Максат.
Сүзгә аваз а н а л и з ы я с а у күнекмәләрен ныгыту.
Көтелгән

нәтиҗә.
Табышмак җавабы булган сүзне авазлары яг ы н н а н т и к ш е р ә белү. Табышмак әйтә: - Б а л а л а р , с е з т а б ы ш м а к яратасызмы? -С е з нинди т а б ы ш м а к л а р беләсез? Та б ы ш м а к бе з н е н ә р с ә г ә өйрәтә? Мин сезгә хәзер табышмаклар әйтәм, ә сез җавабын табарга табарга тырышыгыз.
Үзе бер бөртек, эче мең бөртек

.(Кабак)

Кат-кат яфраклы, яшел төстә,

түтәлдә үсә.( Кәбестә)
Мин ни өчен бу ике сүзне алдым Тапкырлыкка,эзләнергә, уйланырга. Кабак,кәбестә җавабын әйтәләр Авазларга характеристика бирәләр.
Т а н ы п

б е л ү :
эзләнү, уку өчен кирәкле мәгълүматларны т а б у ; с ү з модельләре төзү.
Коммуникатив:
у к ы ту ч ы б е л ә н д и а л о г ка к е р ү ; коллектив фикер алышуда катнашу.
икән?
III.Уку

макс атын

кую.

Максат.
А в а з анализлауда кыенлык тудыру.
Көтелгән

нәтиҗә.
Дәреснең темасын, максатын б ил ге л и алу. Игътибар итегез әле, Кәбестә сүзендә [к] авазын ничек әйтелә, кабак сүзендә ничек әйтелә? ([къ] һәм [к] авазлары чагыштырыла) Димәк ,балалакр без бүген дәрестә нинди хәреф белән танышабыз инде? -([к ъ] һә м [к ] а в а з л а р ы н белдерүче К,к хәрефләре белән танышабыз.( ка) Тактага Кк хәрефен кую. Д ә р е с н е ң т е м а с ы н әйтәләр: [къ],к авазын, К, к хәрефләрен өйрәнербез, а л а р б ел ә н с ү з л ә р укырбыз.
Р е г у л я т и в :
уку материалында укытучы күрсәткән ориентирны аңлау.
Танып

белү:
сүз м о д е л е т ө з ү ; ана лиз а л ы м ы н куллану.
Коммуникатив:
коллектив фикер алышуда катнашу; у к ы ту ч ы б е л ә н берлектә эшчәнлекне планлаштыру.
Ш ә х с и :
танып белү мөмкинлеген ү с т е р ү ; у к у эшчәнлеге мотивын ачыклау
IV.

Яңа

белемнәр

ачу.

Максат.
[ к ъ ] , [ к ] а в а з л а р ы , К , к х ә р е ф л ә р е б е л ә н танышу.
Көтелгән

нәтиҗә.
[къ], [к] авазларына характеристика бирә белү. [къ] авазын ачыклау алгоритмын тәкъдим итә: Укучылар, барыбыз да бергә [къ] авазын әйтәбез. Сорау куя: [къ] – сузыкмы, тартыкмы?Ни өчен? Ә хәзер колакларыгызны каплап әйтегез: [къ] – саңгыраумы, яңгыраумы? Схемада бу аваз нинди шартлы билге белән белдерелер? Д ә р е с л е к б е л ә н э ш л ә ү н е оештыра: Ә хәзер “Әлифба” китабын ачабыз, нинди рәсем күрәсез? Бу сүзнең схемасы б е л ә н танышыйк әле. Курай һәм иләк сүзләрендә икесендә дә к хәрефе бар, алар и к е с ү з д ә д ә б е р т ө р л е А в а з н ы хо р б е л ә н әйтәләр. Тартык аваз булуын, аны әйткәндә һ а в а агымының тоткарлыкка очравын әйтәләр. саңгырау тартык икәнен әйтәләр. Ш а к м а к б е л ә н белдерелүен әйтәләр. Курай, иләк рәс еме икәнен әйтәләр. Схеманы карыйлар. С ү з л ә р н е к а б а т л а п әйтеп карыйлар, калын һәм нечкә әйтелүен
Регулятив:
у к ы ту ч ы б е л ә н б е р л е к т ә я ң а материалны ачу.
Танып

белү:
сүз м о д е л е т ө з ү ; ана лиз а л ы м ы н куллану.
Коммуникатив:
диалогта катнашу; иптәшеңне тыңлау.
Шәхси:
у к у материалына кызыксыну белдерү.
укыламы? Димәк, калын сузыклар янында [къ], нечкә сузыклар янында [к] б у л ы п у к ы л а и к ә н . Б у авазларның икесенә билге булып бер хәреф – Кк хәрефе йөри. Аваз белән хәреф бер-берсеннән нәрсә белән аерыла? (
Авазларны

әйтәбез

һәм

ишетәбез,

хәрефләрне

язабыз

һәм күрәбез)
Дәреслек белән эшләүне дәвам итәбез: кыяр һәм карлыган ,күке сүзләрен төркемнәрдә тикшерәбез. ачыклыйлар. Гәүдәләренең озынлыгы 25–40 см, авырлыгы 70– 150 г. . Күчмә кошлар, апрель ахыры — май башында к и л ә л ә р . 2 0 якын йомырка салалар. Кагыйдәне бер-берсенә әйтәләр.
Физкультминут
Сүздә калын къ авазы ишетәсез икән, кул чабабыз, нечкә к авазы ишетсәгез аяк белән шакылдыйбыз
китап, кабак, кавын, көрәк, калак, көймә, курай, иләк, катык, күк.

V.Ныгыту.

Максат.
У к у күнекмәләрен үстерү.
Көтелгән

нәтиҗә.
Яңа авазлар белән с ү з л ә р н е , б а с м а текстны дөрес укый алу. [ к] авазын сүздә ишетүгә “Куян һ ә м б а б а й ”
әкият-уенын
тәкъдим итү. Каюм бабайурманга барган. Ул анда куянны очраткан. Алар бик дуслашканнар. Куянның бер дә урманда каласы килмәгән, бабайга ияреп авылга кайткан. Җәй буе алар бакчада бик тырышып яшелчә үстергәннәр. Бу яшелчәләрнең һәркайсында [к] авазы булган. (төрле яшелчә рәсемнәре күрсәтелә, укучылар экран алдына чыгып тиешлесен сайлап күрсәтәләр) - Көз җитүгә мул итеп уңыш җыйганнар, урманда яшәүче төрле җәнлек-җанварларны кунакка чакырганнар. Аларның һәркайсында [к] авазы булган. (т өрле җ әнлек р ә с е м н ә р е күрсәтелә, укучылар экран алдына чыгып т и е ш л е с е н сайлап күрсәтәләр) - Ләкин кунакка буш кул белән барып булмый бит. Җәнлекләр дә күчтәнәч алып килгәннәр. Аларның да һәркайсында [к] авазы булган. ( т ө р л е җ и л ә к - җ и м е ш рәсемнәре күрсәтелә, укучылар рәтләрдә эш
Т а н ы п

б е л ү :
дәреслектә ориентлашу; текст белән эшләү.
Коммуникатив:
диалогта катнашу; коллектив фикер алышу.
Ш ә

х с

и :
яңа белемгә кызыксыну белдерү.
экран алдына чыгып тиешлесен сайлап күрсәтәләр) Дәреслек белән эшне оештыра: Ә хәзер, укучылар, дәреслектәге кушылмаларны хор белән укыйк әле. Чылбыр рәвешендә к хәрефе кергән иҗекләрне укыйк. Ачык иҗек, ябык иҗекләрне билгеләү. Аңлату ни өчен ачык иҗек, ни өчен ябык иҗек? Ә хәзер, укучылар, дәреслектә бирелгән таблицаны карыйбыз, андагы сүзләрне үзегез укып чыгыгыз әле. Кызыл шакмак нәрсәне аңлата? “Туган ягым ” дигән текстны җөмләләп укыйбыз. Укыган текст буенча сораулар бирә:  Тауларны нинди д ип атый?  А л а н д а н и н д и м о ң яңгырый?  Н и ө ч е н м и ң а кадерлеләрнең кадерлесе.ди? Миңа үзегезнең туган авылыгыз, шәһәрегез турында сөйләгез әле. “ К а м а я р ы н д а ” и с е м л е текстны укыйбыз. Сүзлек эше:
Кама
– е л г а и с е м е , б а ш хәрефтән языла. Әңгәмә оештыра:  Сез тагын нинди елгалар беләсез? Кушылмаларны хо р белән укыйлар. Парлап бе р-бе рс е н ә укыйлар. Чиратлашып с ү з л ә р укыйлар. К ы з ы л ш а к м а к предметны белдерүче сүзләрне аңлата. Те к с т н ы у к ы й л а р , җ ө м л ә н е ң б а ш хәрефтән башлануын, а х ы р ы н д а н о к т а куелуын искәртәләр. Укытучы сорауларына җавап бирәләр: Текстны укыйлар. Балалардан җөмләләр. Балаларның җавабы.
Өстәмә мәгълүмат бирә: Кама елгасы - Ә Кама елгасы Татарстан территориясе буйлап 3 8 0 к и л о м е т р а г а . Аның б о р ы н г ы и с е м е – Чулман. Чулман ярларына зур шәһәрләр: Чаллы, Алабуга, Түбән Кама, Чистай урнашкан. Берничә баладан сорау. Әңгәмәдә катнашалар.
VI.Мөстәкыйль эш.

Максат.
Мөстәкыйль уку һәм фикер йөртү күнекмәләре булдыру. Эшне оештыра: Ә хәзер, укучылар, дәреслектә бирелгән таблицаны карыйбыз, андагы сүзләрне үзегез укып чыгыгыз әле. Мөстәкыйль укыйлар.
Танып белү:
текст б е л ә н э ш л ә ү ; анализ-синтез алымын куллану.
Коммуникатив:
коллектив фикер алышу.
VII.Рефлексия.

Максат.
Д ә р е с т ә г е эшчәнлеккә нәтиҗә ясау.
Көтелгән

нәтиҗә.
[гъ], [г] авазларының я ң г ы р а у т а р т ы к булуын әйтә алу, үз эшчәнлегеңә дөрес бәя бирә белү. Д ә р е с э ш ч ә н л е г е н гомумиләштерә, нәтиҗә ясый:  Без бүгенге дәрестә нәрсә өйрәндек?  [къ], [к] авазлары нинди авазлар?  Безнең сыйныфта К хәрефенә б а ш л а н г а н исемнәр юкмы?  К хәрефенә башланган ф а м и л и я л е к е ш е л ә р бармы? Укытучы укучылар эшчәнлеген бәяли, кәе ф не ач ы к л а р г а тәкъдим итә: Укучылар, дәрес башында кәефләребез барыбызныкы да яхшы иде. Дәрес ахырында ул нинди калды икән?  Дәрес сезгә ошадымы?  Кем дә кем бүгенге дәрес м а т е р и а л ы н я х ш ы а ң л а д ы м һ ә м а н ы башкаларга да аңлатып бирә алам дип уйлый, шулар елмайган кояш күтәрәләр.  К е м м а т е р и а л н ы а ң л а д ы м , л ә к и н башкаларга аңлатып бирергә кыенсынам ди, алар аз гына моңсу кояш күтәрәләр. Д ә р е с т ә б и к а к т и в С о р аул а р г а җ а в а п бирәләр:  [къ], [к] авазларын, К, к хәрефләрен.  саңгырау тартыклар. Ү з б ә я б и р ә л ә р : к о я ш , м о ң с у к о я ш күтәрәләр. Кәефләрен ачыклыйлар, кояшка авыз ясыйлар.
катнаштыгыз, молодцы! Дәрес тәмам. Автор : Сабитова Альбина Ханифовна Бакый Урманче исемендәге “Гимназия № 2”. Түбән Кама шәһәре.